Actieplan Homerus Energiek

Begin dit jaar zijn we er weer vol voor gegaan en hebben we met een aantal buurtgenoten, Sofie, Michiel, Nanne, Bob, Tanja, Bart en Adèle, en deskundige begeleiders, een serie workshops gedaan om tot een actieplan te komen voor de komende jaren.  Hier vind u puntsgewijs een korte samenvatting van onze plannen.

• het bevorderen van energiebewustzijn bij buurtgenoten, waarbij inzicht in het verbruik van energie essentieel is
• ondersteuning buurt bij het uiteindelijk “van het aardgas af” te komen, rekening houdend met de transitieplannen van de gemeente Apeldoorn 
• voor de komende jaren staat het installeren van warmtepompen centraal. Een aparte werkgroep zal zich nader verdiepen in alle aspecten van het installeren en het gebruik van warmtepompen
• een collectieve inkoop van deze pompen is een nastrevenswaardig doel
• de markt voor energiebesparende oplossingen is zeer dynamisch, dus blijft het voortdurend volgen van de ontwikkelingen, ook bij de overheid, een belangrijk aandachtsveld om buurtbewoners effectief te ondersteunen
• onze website www.homerusenergiek.nl, de nieuwsbrieven en –berichten vormen voor ons een permanente activiteit

Actieplan Homerus Energiek 2022

Inleiding

In februari 2020 heeft een werkgroep van buurtbewoners naar aanleiding van de wedstrijd “Ontwerp je eigen energiecentrale” ons eerste actieplan opgesteld: MOOS (Minderen, Opwekken, Opslaan, Samen). Daarmee hebben zij de tweede prijs gewonnen, die gebruikt wordt voor het onderhoud van de website en de aanstaande uitbreiding van het energie dashboard van de buurt. Vervolgens werden we als buurt door de gemeente Apeldoorn uitgenodigd voor een viertal workshops in het kader van het Europees project Capitalisation met als doel actualisering en verdere concretisering van onze actieplan. In die workshops heeft een vervolg werkgroep zich met name gebogen over de betekenis van meet- en regelsystemen voor buurtenergie en van warmtepompen.
Op grond daarvan heeft de vervolg werkgroep het navolgende actieplan voor 2022 en komende jaren opgesteld.

Samenvatting

Naast het aanbevolen groeipad voor een huishouden bij de energietransitie willen we door middel van een reeks acties onze buurt stimuleren om uiteindelijk “van het aardgas af” te komen. Daarbij sluiten we aan bij de transitieplannen van de gemeente Apeldoorn. Voor de komende jaren staat het installeren van warmtepompen centraal. Daaraan vooraf gaat het bevorderen van het energiebewustzijn bij de buurtgenoten, waarbij inzicht in het verbruik van energie essentieel is.
Om onze buurtbewoners goed te kunnen ondersteunen willen we d.m.v. een enquête de huidige energiesituatie inventariseren, evenals de wensen en verwachtingen om de transitie in te gaan.
Een aparte werkgroep zal zich nader verdiepen in alle aspecten van het installeren en gebruiken van warmtepompen. Een collectieve inkoop van deze pompen is een nastrevenswaardig doel.
De markt voor energiebesparende oplossingen is zeer dynamisch, dus blijft het voortdurend volgen van de ontwikkelingen, ook bij de overheid, een belangrijk aandachtsveld om buurtbewoners effectief te ondersteunen. Onze website www.homerusenergiek.nl, de nieuwsbrieven en –berichten vormen voor ons een permanente activiteit.

Uitgangspunten

Bij het vaststellen van de acties die we willen ondernemen om de energietransitie vorm te geven in onze buurt, zijn een aantal achterliggende gedachten leidend geweest. Daarbij noemen wij als eerste het traject dat de gemeente Apeldoorn hierbij wil volgen bij de wijk Sprenkelaar, waar de Homersstraat onder deel van is.
Als aanbevolen groeipad voor het besparen op energie in een huishouden in de Homerusstraat onderkennen we de volgende fasen: minderen, isoleren, meten, installeren zonnepanelen, deelname aan een managementsysteem voor het meten en regelen van de buurtenergie, in vaktermen een cVPP (community-based Virtual Power Plant).
Volgens de voorgenomen energietransitie over de periode 2025 tot 2035 is voor de wijk Sprenkelaar een overgang naar de warmtepomp voorzien. De beschikbaarheid van een warmtenet dan wel aquathermie is slechts beperkt van toepassing. Dat betekent dat het investeren in zo’n warmtepomp in deze periode een rendabele en gewenste particuliere investering is. De woningen in de Homerusstraat hebben over het algemeen label A en B en zijn in principe geschikt voor de overgang naar in ieder geval een hybride warmtepomp in combinatie met een CV, die dan wel veel minder gas zal verbruiken. De urgentie daarvan wordt onderstreept door de sterk stijgende gasprijzen, maar ook de beperkte capaciteit van het elektriciteitsnetwerk vraagt om maatregelen, zoals een meet- en regelsysteem voor het afstemmen van vraag en aanbod van energie in een buurtgemeenschap .
Na kennisname van de nu in gebruik zijnde meet- en regelsystemen voor energie (cVPP’s) in de pilotomgevingen Loenen en Lochem constateren we dat we daar voorlopig nog geen zinvol gebruik van kunnen maken en dat ons Homerus Energiek dashboard incl. de nu geplande uitbreidingen prima kan volstaan om te dienen als instrument voor energiemeting.
Uiteraard zullen we de ontwikkelingen op energiegebied nauwlettend volgen en is het goed mogelijk dat deze overwegingen en dus het actieplan aanpassing behoeven.

Actiepunt 1. Bevorderen bewustzijn

Het treffen van maatregelen om op het energiegebruik te besparen en de afhankelijk van het gas te verminderen is in onze buurt grotendeels afhankelijk van de bereidheid daartoe van de bewoners. Wel zijn er tal van vormen van hulp en subsidies beschikbaar. Door huisbezoek, eigen nieuwsvoorziening, huiskamerbijeenkomsten, etc., hierbij ook ondersteund door duurzame energiecoöperatie Apeldoorn deA wil de werkgroep Homerus Energiek hierin voorzien.
In concreto betekent dit stimulering van energiebesparing door:

• Minderen: Alle beetjes helpen: verwarming graadje lager; korter douchen; radiator folie; lage temperatuur wassen; stand-by modus uitzetten e.d.
• Isoleren: collectief gebruik warmtecamera’s via deA om de warmtelekken te detecteren, stimuleren installatie van H++ dubbelglas, hierbij voldoende aandacht voor ventilatie.
• Meten en analyseren: bevorderen aantal aansluitingen op ons dashboard, het verstrekken jaaroverzichten aan diegenen die minder digitaal onderlegd zijn en wijzen op alternatieve meetsystemen voor particulieren. Onze buurtenergiecoach wil hierin graag een bijdrage leveren, bijvoorbeeld ook door het analyseren van hoger energieverbruik dan gemiddeld in de buurt.
• Zonnepanelen: voorlichting over de betekenis voor de energietransitie en hoge gasprijzen met als gevolg het verhogen van het zelfverbruik.
• Energietransitie: voorlichting over warmtepompen, welke apparatuur geschikt is meet- en regelsystemen (cVPP’s).

Actiepunt 2. Enquête

Voor het in gang zetten van concrete energieacties in de buurt is het van het grootste belang te weten welke energievoorzieningen reeds getroffen zijn in de woningen en naar welke maatregelen de belangstelling van de bewoners verder uitgaat. De enquêtes die we eerder in 2018 en 2020 hebben gehouden hebben veel opgeleverd, maar er zijn ondertussen veel nieuwe bewoners bij gekomen en er zijn overal allerlei maatregelen genomen en nieuwe inzichten opgedaan.

Actiepunt 3. Werkgroep warmtepomp

Eerder hebben we aangegeven hoe belangrijk de warmtepomp is voor de energietransitie in onze buurt. Bij één buurtbewoner hebben we recent als werkgroep kunnen constateren dat het gasverbruik met een derde is afgenomen en het elektraverbruik is verdrievoudigd door installatie van een hybride warmtepomp. Naar zich laat aanzien lijkt de terugverdientijd van deze investering buitengewoon kort uit te pakken. Daarna pure winst!
Tegelijkertijd hebben we het idee dat niet alle installateurs voldoende deskundig zijn, er erg veel keuzes zijn te maken, dat elke installatie maatwerk is en dat het inregelen van de installatie veel aandacht vergt.
Om die reden willen we een klein groepje bewoners bijeenbrengen om:

• de overvloed aan informatie (op internet) over warmtepompen tot een handzaam geheel terug te brengen en daarbij hopelijk ook gebruik te kunnen maken van hetgeen het gemeentelijke voorlichtingsproject op dit gebied gaat opleveren;
• duidelijk te maken wat het onderscheid betekent tussen het installeren van de hybride warmtepomp en de all electric warmtepomp, die het aanvullend gebruik van gas in een CV overbodig maakt, maar wel veel duurder is en meer eisen stelt;
• bewoners desgewenst te ondersteunen bij het maken van keuzes door het gebruik van rekenmodellen, het uitwisselen van ervaringen bij de installatie het gebruik van warmtepompen en het maken en onderhouden van best practices bij de installatie en het gebruik van de warmtepomp;
• te bezien of het mogelijk is een project te starten voor collectieve inkoop.

Actiepunt 4. Volgen ontwikkelingen

Gezien het grote belang van de energietransitie vindt er veel wetenschappelijk onderzoek plaats om oplossingen te vinden. Ook het bedrijfsleven is heel actief met innovatieve oplossingen vanwege het te verwachten gunstige verdienmodel. M.a.w. er is sprake van grote dynamiek op dit gebied. Wij zullen de ontwikkelingen dus nauwlettend moeten volgen om onze buurtgenoten te kunnen adviseren bij het doen van investeringen in energiebesparing. Gelukkig is er ook veel winst te behalen met bewezen technieken, zoals H++ glas en apparatuur voor warmtepompen. Energieopslag technieken, zowel op buurt- als individueel niveau zijn voorlopig nog niet economisch rendabel. En systemen om vraag en aanbod van energie in een buurt op elkaar af te stemmen is nog niet erg toepasbaar door gebrek aan standaardisatie van de componenten die hierbij een rol kunnen spelen, zoals omvormers voor zonnepanelen, warmtepompen, en laadpalen voor elektrische auto’s. Mochten de ontwikkelingen hierom vragen, dan zullen we ons ook beraden op een meer formele organisatievorm, bijvoorbeeld een energiecoöperatie of vereniging.
Naast het volgen van op energie gerichte algemene nieuwsgaring willen wij ons bij het volgen van de ontwikkelingen op energiegebied vooral richten op:

• contacten met (projecten van) gemeente Apeldoorn, energiecoöperatie deA en de voorbeeldwijken in en rondom Apeldoorn (met name Loenen en Lochem);
• mogelijkheden tot buurtsubsidie en pilots;
• thuisbatterijen, die mogelijkheden geven voor het vergroten van de zelfconsumptie van opgewekte stroom, het gebruikmaken van dynamische en variabele energietarieven.

Actiepunt 5. Overige doorlopende activiteiten

Uiteraard blijft het onderhouden van onze website bij deA en ons dashboard een voortdurende activiteit. Daarbij hoort het uitbrengen van nieuwsberichten en –brieven.

Streefcijfers voor de komende jaren

Juli 2022, Werkgroep Homerus Energiek

Adèle Reiss, initiator, contacten
Bart Bokhorst, secretaris
Tanja en Bob Smit, lid
Nanne ter Hoeve, lid
Sofie Gautier, lid
Michiel van Schravendijk, lid